Gió tồn tại ở khắp mọi nơi, xung quanh cuộc sống của chúng ta. Tuy nhiên không phải ai cũng thực sự hiểu rõ gió là gì? Gió bắt đầu từ đâu hay có những loại gió nào? Trong bài viết này hãy cùng với chúng tôi tìm hiểu chi tiết về gió nhé.
Gió là gì?
Gió tiếng Anh là “wind”, đây là một hiện tượng thời tiết thiên nhiên mà chúng ta thường thấy trong cuộc sống hàng ngày. Trong không gian có các luồng không khí chuyển động trên quy mô lớn và người ta gọi đó là gió. Cụ thể:
– Đối với Trái Đất thì nó chính là các luồng không khí lớn chuyển động trong không gian.
– Đối với trong không gian thì các chất khí hoặc các hạt tích điện từ Mặt Trời vào không gian chuyển động thì gọi là gió mặt trời. Còn nếu xảy ra sự thoát khí của các nguyên tố hóa học nhẹ chuyển từ bầu khí quyển của một hành tinh vào không gian thì gọi là gió hành tinh.
Nguyên nhân sinh ra gió
Nguyên nhân hình thành nên gió được hiểu là do sự khác biệt trong áp suất khí quyển. Sự khác biệt trong áp suất khí quyển sẽ dẫn đến việc không khí có xu hướng di chuyển từ những nơi có áp suất cao đến những nơi có áp suất thấp. Do đó mà các cơn gió cũng có những tốc độ khác nhau.
Ngoài ra còn do hiệu ứng Coriolis (trừ đường xích đạo), không khí bị chệch hướng cũng sẽ sinh ra gió.
Quy mô của gió: Việc tạo nên quy mô gió lớn hay hoàn lưu khí quyển chính là dựa vào sự khác biệt nhiệt độ giữa xích đạo và các cực hay sự quay của các hành tinh. Do ma sát của bề mặt trái đất mà gió có xu hướng đạt đến sự cân bằng và tốc độ gió chậm hơn.
Các loại gió là gì?
Gió Tín phong (gió mậu dịch)
– Gió Tín phong là loại gió thường thổi trong các miền cận xích đạo với phạm vi hoạt động ở vĩ độ 300 về phía xích đạo. Nguyên nhân hình thành loại gió là do sự chênh lệch về lượng khí áp từ vùng khí có áp cao xuống vùng khí có áp thấp hay từ chí tuyến xuống xích đạo.
– Hướng gió:
- Bán cầu Bắc: Gió chủ yếu được thổi theo hướng Đông Bắc – Tây Nam.
- Bán cầu Nam: Gió được thổi được theo hướng Đông Nam – Tây Bắc.
– Thời gian hoạt động của gió Tín phong là quanh năm, nhưng chủ yếu là vào mùa hè.
– Tính chất của gió Tín phong là khô và ít mưa.
Gió Tây ôn đới
– Gió Tây ôn đới là loại gió thường được thổi từ khu áp cao cận nhiệt đới về các khu có áp thấp ôn đới với phạm vi hoạt động là ở vĩ độ trung bình giữa 35 và 360.
– Hướng gió chính của nó là từ Tây sang Đông. Theo đó, gió sẽ thổi ở bán cầu Bắc theo hướng Tây Nam và ở bán cầu Nam theo hướng Tây Bắc.
– Thời gian hoạt động của gió: Gió thổi quanh năm nhưng mạnh nhất là vào mùa đông khi mà áp suất ở các cực thấp hơn. Còn vào mùa hè thì loại gió này hoạt động yếu hơn do áp suất ở các cực cao hơn.
– Tính chất của gió: Gió Tây ôn đới xuất phát từ khu áp cao cận nhiệt đới nên nó thường mang theo độ ẩm cao cùng lượng mưa lớn.
Gió Đông cực
– Gió Đông cực chính là loại gió thổi từ vùng áp có suất cao ở Bắc cực và Nam cực về phía áp suất thấp trong vùng gió Tây. Phạm vi hoạt động của nó là từ vĩ tuyến 900 Bắc và Nam về vĩ tuyến 600 Bắc và Nam.
– Hướng gió chính của gió Đông cực là từ Đông sang Tây theo hướng Đông Bắc và Đông Nam.
– Thời gian hoạt động: Gió gần như hoạt động quanh năm tuy nhiên hoạt động yếu và không đều.
– Tính chất: lạnh và khô.
Gió địa phương
Gió địa phương chính là loại gió thổi từ các vùng khác nhau. Đến mỗi vùng đất thì sẽ chịu ảnh hưởng bởi địa hình mà có những đặc điểm và tính chất khác nhau. Gió địa phương bao gồm có gió biển, gió đất và gió phơn. Trong đó:
- Gió biển, gió đất
Đây là loại gió được hình thành từ ven biển với hướng gió thay đổi theo ngày và đêm. Ban ngày thì hướng gió thổi từ biển vào đất liền và ngược lại vào ban đêm thì gió sẽ sẽ thổi từ đất liền ra biển. Vì vậy mà tính chất của hai loại gió cũng sẽ hoàn toàn khác nhau:
– Gió biển: Thường sẽ mang theo độ ẩm cao nên tạo cảm giác mát mẻ, dễ chịu.
– Gió đất: Thường mang tính chất khô và hanh.
- Gió phơn
Đây là loại gió bị biến tính khi vượt qua những dãy núi hay vùng cao. Loại gió này thường sẽ mang theo độ ẩm cao. Tuy nhiên khi vượt qua dãy núi thì sẽ bị chặn lại và biến thành khô và nóng.
Tại Việt Nam thì gió phơn Tây Nam hay còn được gọi là gió Lào, gió Tây sẽ hoạt động mạnh ở các vùng đồng bằng ven biển Trung Bộ vào đầu hạ. Nguồn gốc của gió phơn này từ Bắc Ấn Độ Dương sau khi vượt qua dãy núi Trường Sơn thì sẽ bị biến đổi tính chất. Từ đó tạo nên sự khác biệt về thời tiết giữa hai bên dãy núi. Cụ thể: sườn Tây hay sườn đón gió thì có tính chất ẩm. Còn sườn Đông hay sườn khuất gió thì có tính chất nóng và khô.
Ngoài ra, ở nước ta cũng tồn tại 2 loại gió đặc trưng của mùa đông và mùa hè đó chính là gió mùa Tây Nam và gió mùa Đông Bắc (gió bấc). Trong đó:
– Mùa gió Đông Bắc thổi từ tháng 11 cho đến tháng 4. Vì vậy tạo nên một mùa đông lạnh, mưa phùn ở miền Bắc và mùa khô nóng ở miền Nam.
– Mùa gió Tây Nam thổi từ tháng 5 cho đến tháng 10. Tạo nên mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều và kèm giông bão trên cả nước với dạng thời tiết đặc biệt là gió Tây kèm với mưa ngâu và bão.
Vai trò, ứng dụng của gió
Gió đóng một vai trò quan trọng trong đời sống, góp phần tạo nên bản chất thời tiết của các vùng, khu vực và quốc gia. Bên cạnh đó, gió cũng sẽ tác động trực tiếp đến
các hoạt động sản xuất nông, lâm và ngư nghiệp.
Gió còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, ví dụ như nguồn năng lượng gió. Bởi đây chính là nguồn năng lượng tự nhiên sạch, có thể thay thế cho các nguồn năng lượng độc hại khác. Từ đó giúp bảo vệ môi trường và tiết kiệm chi phí đầu tư.
– Trong khoa học: Việc nghiên cứu về tốc độ, hướng di chuyển của gió sẽ giúp dự báo thời tiết một cách chính xác hơn.
– Trong giao thông vận tải đường thủy: Gió sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc thiết kế tàu thuyền.
– Trong thể thao: Gió đã được nghiên cứu và ứng dụng cho các môn thể thao có liên quan đến hướng gió như cầu lông, lướt ván, lướt sóng…
Trên đây là những kiến thức liên quan đến gió là gì? Gió tồn tại rất gần gũi với chúng ta nhưng cũng chứa đựng nhiều điều bí ẩn. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về hiện tượng thiên nhiên này.
