Công ty cổ phần – một trong những loại hình doanh nghiệp phổ biến nhất hiện nay, được nhiều doanh nhân lựa chọn khi thành lập doanh nghiệp mới. Vậy bạn đã hiểu hết về công ty cổ phần là gì chưa? Hay mục tiêu của công ty cổ phần là gì? Hãy cùng với chúng tôi tìm hiểu chi tiết về loại hình doanh nghiệp này nhé!
Nội dung bài viết
Khái niệm công ty cổ phần là gì?
Theo Điều 111 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì công ty cổ phần (CTCP) là doanh nghiệp, trong đó:
– Vốn điều lệ sẽ được chia thành nhiều phần bằng nhau và được gọi là cổ phần.
– Cổ đông trong công ty có thể là các tổ chức hoặc cá nhân. Số lượng của cổ đông tối thiểu phải là 3 người và không bị hạn chế về số lượng tối đa.
– Cổ đông sẽ chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn mà họ đã đóng góp vào doanh nghiệp.
– Cổ đông hoàn toàn có quyền tự do chuyển nhượng số cổ phần của mình cho người khác, trừ những trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 120 và khoản 1 Điều 127 của Luật này.
– Có tư cách pháp nhân bắt đầu từ ngày được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
– Có quyền phát hành cổ phần các loại để huy động vốn cho doanh nghiệp.
Phân loại công ty cổ phần là gì?
Phân loại theo quy mô vốn
– Các công ty cổ phần có quy mô vốn lớn: Là những công ty có quy mô vốn lớn và hoạt động trên địa bàn rộng. Các công ty này sẽ có nhiều thuận lợi trong việc áp dụng khoa học tiên tiến, đổi mới quy trình sản xuất kinh doanh, đổi mới khoa học và công nghệ hay đổi mới phương thức quản lý cũng như lợi thế khi cạnh tranh trên thương trường.
– Các công ty cổ phần có quy mô vốn vừa và nhỏ: Là những công ty có quy mô vốn ở mức trung bình và dưới trung bình. Các công ty này có lợi thế riêng là linh hoạt trong việc kinh doanh, đáp ứng yêu cầu sản xuất và tiêu dùng của các vùng dân cư tại địa phương cũng như giải quyết được việc làm cho lao động phổ thông.
Phân loại theo góc độ cung cầu vốn của nền kinh tế
– Công ty cổ phần tài chính: Là các công ty kinh doanh trong lĩnh vực tài chính tiền tệ như các ngân hàng thương mại cổ phần, công ty cổ phần tài chính, chứng khoán, bảo hiểm… Đó là các công ty có khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế. Chính vì vậy mà hoạt động kinh doanh chính của các công ty này không phải là những loại hàng hóa thông thường mà nó là các hàng hóa đặc biệt như: tiền tệ, chứng khoán…
– Công ty cổ phần phi tài chính là: Là các công ty lấy sản xuất kinh doanh hàng hóa thông thường và cung cấp dịch vụ làm hoạt động kinh doanh chính. Đây là những công ty thường có nhu cầu về vốn để có thể thực hiện được các hoạt động sản xuất kinh doanh chính như công ty cổ phần sản xuất, thương mại, dịch vụ…
Với tiêu thức phân loại này sẽ giúp cho những nhà quản lý nắm bắt kịp thời tình trạng về nhu cầu vốn của các loại công ty cổ phần để từ đó có biện pháp huy động vốn sao cho phù hợp.
Phân loại theo mức độ chi phối của Nhà nước
– Công ty cổ phần có sự chi phối của Nhà nước: Là các công ty do Nhà nước sở hữu trên 50% cổ phần. Các công ty cổ phần Nhà nước thường là những công ty được chuyển đổi từ các doanh nghiệp của Nhà nước. Nó thường sản xuất và kinh doanh trong các lĩnh vực quan trọng, các mặt hàng thiết yếu phục vụ cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của xã hội cũng như là các mặt hàng xuất khẩu.
– Công ty cổ phần không có sự chi phối của Nhà nước: Các công ty cổ phần thuộc loại này là các công ty mà vốn của Nhà nước chiếm từ 50% cổ phần trở xuống hoặc Nhà nước không tham gia góp vốn.
Phân loại theo phạm vi huy động vốn
– Công ty cổ phần đa quốc gia: Những công ty này huy động vốn từ cổ đông ở nhiều nước trên thế giới.
– Công ty cổ phần đơn quốc gia: Những công ty này huy động vốn tại một nước riêng biệt.
Thông qua cách phân loại này nhà quản lý thấy được phạm vi huy động vốn của các công ty cổ phần.
Phân loại theo tiêu thức tham gia vào thị trường chứng khoán
Theo tiêu thức này thì công ty cổ phần được chia thành:
– Công ty cổ phần đã niêm yết trên thị trường chứng khoán: Là công ty đã tham gia vào thị trường chứng khoán, cổ phiếu của công ty đã được niêm yết trên thị trường chứng khoán.
– Công ty cổ phần chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán: Công ty chưa tham gia vào thị trường chứng khoán.
Phân loại theo tiêu thức này để các nhà quản lý có thể biết được ưu thế của công ty trong việc huy động vốn. Với các công ty đã niêm yết trên thị trường chứng khoán thì chứng tỏ được ưu thế của mình trong việc huy động vốn từ công chúng. Do đó có thế mạnh hơn nhiều so với các công ty chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Đặc điểm của các công ty cổ phần là gì?
Về người đại diện theo pháp luật
Người đại diện theo pháp luật của công ty cổ phần bắt buộc phải là cá nhân từ đủ 18 tuổi trở lên. Là người có đầy đủ năng lực, hành vi dân sự và không thuộc đối tượng bị cấm quản lý cũng như thành lập doanh nghiệp.
– Công ty cổ phần có thể có một hoặc là nhiều người đại diện theo pháp luật.
– Doanh nghiệp luôn phải đảm bảo có ít nhất là một người đại diện theo pháp luật cư trú tại Việt Nam.
– Nếu như công ty cổ phần có 1 người đại diện theo pháp luật thì Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Tổng giám đốc/Giám đốc sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty. Trường hợp Điều lệ công ty chưa có quy định cụ thể thì Chủ tịch Hội đồng quản trị sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty.
– Trường hợp mà công ty có nhiều hơn là một người đại diện thì lúc này Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc, Tổng giám đốc sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty.
Về cổ đông của công ty
Cổ đông chính là người sở hữu ít nhất một cổ phần của công ty cổ phần. Họ chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ cũng như nghĩa vụ tài chính khác trong phạm vi số vốn mình đã góp. Công ty cổ phần phải có tối thiểu là 03 cổ đông sáng lập và không giới hạn về số lượng cổ đông tối đa.
Công ty cổ phần gồm có 3 loại cổ đông như sau:
– Cổ đông sáng lập: Cổ đông sáng lập phải là người sở hữu ít nhất một cổ phần phổ thông và ký tên vào trong danh sách cổ đông sáng lập của công ty.
– Cổ đông phổ thông: Cổ đông phổ thông là người sở hữu cổ phần phổ thông của công ty.
– Cổ đông ưu đãi: Cổ đông ưu đãi là người sở hữu cổ phần ưu đãi của công ty.
Về vốn và khả năng huy động vốn
Vốn điều lệ của công ty sẽ được chia ra thành các phần bằng nhau và được gọi là cổ phần. Việc mua cổ phần chính là cách để bạn có thể góp vốn vào công ty cổ phần.
Công ty cổ phần thường có khả năng huy động vốn rất linh hoạt. Cũng giống như các loại hình công ty khác, công ty cổ phần có thể huy động vốn từ các khoản vay tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Ngoài ra thì công ty có thể huy động vốn bằng cách phát hành cổ phiếu, trái phiếu, cụ thể như sau:
– Cổ phiếu là chứng chỉ do chính công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc là một số cổ phần của công ty đó. Việc phát hành cổ phiếu chính là một điểm mạnh mà công ty trách nhiệm hữu hạn không có được.
– Công ty cổ phần cũng có quyền phát hành trái phiếu, trái phiếu chuyển đổi và các loại trái phiếu khác theo đúng như quy định của Pháp luật và Điều lệ của công ty.
Về Đại hội đồng cổ đông và Hội đồng quản trị
Đại hội đồng cổ đông và Hội đồng quản trị chính là 2 cơ quan đặc trưng và bắt buộc phải có trong một công ty cổ phần. Đây là 2 cơ quan chính điều hành hoạt động của công ty. Giữa 2 cơ quan này có sự liên kết và kiểm soát nhau và không có ai có quyền lực cao hơn ai. Cụ thể như sau:
– Đại hội đồng cổ đông: Gồm tất cả các cổ đông có quyền biểu quyết và cũng là cơ quan có quyền quyết định cao nhất của công ty. Đại hội đồng cổ đông thường sẽ mở họp thường niên mỗi năm một lần. Ngoài cuộc họp thường niên thì Đại hội đồng có thể họp bất thường bất cứ lúc nào.
– Hội đồng quản trị: Đây là cà cơ quan chịu trách nhiệm quản lý của công ty. Cơ quan này có toàn quyền nhân danh công ty để quyết định cũng như thực hiện quyền và nghĩa vụ của công ty, trừ các quyền của Đại hội đồng cổ đông. Hội đồng quản trị có từ 03 – 11 thành viên và chủ tịch Hội đồng quản trị sẽ do Hội đồng quản trị bầu cũng như miễn nhiệm, bãi nhiệm trong số các thành viên.
Về cơ cấu tổ chức của công ty
Theo như quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì công ty cổ phần có thể được tổ chức dưới 02 mô hình như sau:
– Mô hình 1: Bao gồm có Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc/Tổng Giám Đốc. Trường hợp mà công ty có dưới 11 cổ đông cũng như các cổ đông tổ chức có sở hữu dưới 50% tổng số cổ phần của công ty thì không bắt buộc phải có Ban kiểm soát.
– Mô hình 2: Bao gồm Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị và Giám đốc,Tổng giám đốc. Đối với trường hợp này thì Ban kiểm toán nội bộ sẽ trực thuộc Hội đồng quản trị và có ít nhất 20% số thành viên Hội đồng quản trị là thành viên độc lập. Họ sẽ là người thực hiện chức năng tổ chức kiểm soát và giám sát việc điều hành quản lý của công ty.
Về chuyển nhượng cổ phần
Về nguyên tắc thì các cổ đông sẽ được tự do chuyển nhượng cổ phần của mình. Tuy nhiên vẫn sẽ có trường hợp hạn chế việc chuyển nhượng:
– Bị hạn chế chuyển nhượng theo như quy định của Điều lệ công ty và bắt buộc phải ghi rõ việc hạn chế đó trên cổ phiếu tương ứng.
– Cổ phần của cổ đông sáng lập chỉ được phép chuyển nhượng cho cổ đông sáng lập khác trong vòng 03 năm đầu sau thành lập. Nếu như chuyển cho người không phải cổ đông sáng lập thì bắt buộc phải được sự chấp thuận của Đại hội đồng cổ đông.
– Cổ phần ưu đãi biểu quyết thì cổ đông đó không được phép chuyển nhượng.
Việc chuyển nhượng cổ phần được thực hiện tương đối linh hoạt và có thể thực hiện thông qua hợp đồng chuyển nhượng hoặc giao dịch trên thị trường chứng khoán đều được.
Về chế độ chịu trách nhiệm
Chế độ trách nhiệm về tài sản của cổ đông chính là chế độ trách nhiệm hữu hạn. Tức là họ chỉ chịu trách nhiệm về khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác trong phạm vi số vốn mà họ góp vào công ty chứ không liên quan đến tài sản riêng.
Chế độ trách nhiệm tài sản của công ty cổ phần: Công ty sẽ chịu trách nhiệm về các khoản nợ bằng toàn bộ số tài sản của công ty.
Ưu và nhược điểm của công ty cổ phần là gì?
Ưu điểm
– Đây là lựa chọn của đa phần các công ty lớn có ít nhất từ 03 cá nhân hoặc tổ chức góp vốn trở lên. Kinh doanh những ngành nghề đòi hỏi có vốn lớn bởi thực hiện loại hình này thì có thể huy động vốn một cách dễ dàng và từ nhiều nguồn cũng như đối tượng khác nhau.
– Chế độ trách nhiệm ở đây là trách nhiệm hữu hạn. Các cổ đông sẽ chỉ phải chịu trách nhiệm về khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác trong phạm vi vốn góp của mình. Vì vậy mà mức độ rủi ro của các cổ đông cũng không cao.
– Khả năng hoạt động rất rộng, có thể trong hầu hết các lĩnh vực và ngành nghề khác nhau. Cơ cấu vốn hết cũng sức linh hoạt tạo nên sẽ điều kiện cho nhiều người cùng góp vốn vào công ty.
– Khả năng huy động vốn cũng rất cao thông qua việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu ra công chúng.
– Việc chuyển nhượng vốn là tương đối dễ dàng nên phạm vi đối tượng được tham gia công ty cổ phần là rất rộng.
Nhược điểm
– Việc quản lý cũng như điều hành công ty rất phức tạp do số lượng các cổ đông có thể là rất lớn. Có nhiều người không hề quen biết nhau và thậm chí là có thể có sự phân hóa thành các nhóm cổ động đối kháng nhau về mặt lợi ích.
– Việc thành lập cũng như quản lý công ty thường phức tạp hơn so với các loại hình doanh nghiệp khác. Nguyên nhân là do bị ràng buộc chặt chẽ bởi các quy định của pháp luật, đặc biệt là về chế độ tài chính và kế toán.
Trên đây là những thông tin liên quan đến công ty cổ phần là gì. Hy vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại hình doanh nghiệp này và từ đó có quyết định thành lập doanh nghiệp mới sao cho phù hợp.
